Αδέλφια μου Κύπριοι,
Σήμερα δεν τιμούμε μόνο τη μνήμη ενός μεγάλου πολιτικού που αφιέρωσε τη ζωή του στην Κύπρο…
Δεν τιμούμε μόνο τη μνήμη του πρώην Προέδρου της Μεγαλονήσου.
Τιμούμε ένα σύμβολο του Ελληνισμού...
Που το όνομά του έγινε εθνικό κεφάλαιο.
Γιατί ακόμα και πολλοί που διαφώνησαν με την πολιτική του, αναγνώρισαν το μεγαλείο της στάσης του και το μέγεθος της εθνικής προσφορά του, ιδιαίτερα σε ώρες κρίσιμες…
Και γιατί εκεί τους χρειάζεσαι τέτοιους ηγέτες: Στα δύσκολα!
Εκεί φαίνονται οι καλοί καπετάνιοι: στις φουρτούνες…
Κι ακόμα περισσότερο: Σε δύσκολες στιγμές, όπως αυτές που περνάει σήμερα και η Κύπρος και η Ελλάδα, οι λαοί έχουν ανάγκη από σύμβολα, για να αντλήσουν κουράγιο και δύναμη.
Και η πολιτική ηγεσία, σε τέτοιες ώρες, έχει ανάγκη από παραδείγματα που χαλυβδώνουν το φρόνημά της.
Τέτοιες στιγμές, οι συμβολισμοί που εμπνεόμαστε και τα παραδείγματα που αντλούμε από τη διαδρομή του Τάσσου Παπαδόπουλου, φωτίζουν τις ψυχές και τα βήματά μας.
Δεν θα ασχοληθώ με τις λεπτομέρειες από το μεγάλο εθνικό θέμα που σημάδεψε την Προεδρική του θητεία, το Σχέδιο Ανάν.
Άλλωστε, στην Πολιτική υπάρχουν πάντα σκοπιμότητες και συσχετισμοί, υπάρχουν φιλοδοξίες και περιορισμοί, υπάρχουν αυτά που θέλουμε να κάνουμε κι αυτά που μπορούμε να κάνουμε, αυτά που επιθυμεί ο κόσμος κι εκείνα που αντέχει η χώρα.
Μέσα σε ένα τέτοιο Λαβύρινθο αντικρουόμενων κριτηρίων,
οι ηγέτες οφείλουν να σταθμίζουν το δημόσιο συμφέρον,
να αναλαμβάνουν τις ευθύνες τους και να παίρνουν τα ρίσκα τους.
Διαλέγοντας ανάμεσα στο ιδανικό, στην πραγματικότητα και τη διπλωματία.
Όλα αυτά τα εισηγούνται οι σύμβουλοι, τα ζυμώνουν τα Μαζικά Μέσα Ενημέρωσης, τα επεξεργάζονται οι τεχνοκράτες και τα αποφασίζουν οι κυβερνήσεις.
Κάπως έτσι γίνεται συνήθως.
Συνήθως, αλλά όχι πάντα!
Γιατί υπάρχουν και οι σπάνιες εξαιρέσεις, που άλλα λέει η συμβατική λογική της εποχής, κι άλλα λέει η ψυχή του Έθνους και η συνείδηση του Ηγέτη.
Και σε τέτοιες περιπτώσεις, ο πολιτικός αναμετριέται με τη Συνείδησή του.
Κι όταν αναμετριέται με τη συνείδησή του, ουσιαστικά αναμετριέται με την Ιστορία.
Γιατί όσο πιο βαθιά μέσα σου κοιτάζεις να βρεις απαντήσεις, τόσο πιο μακριά ατενίζεις τα έσχατα κριτήρια της απόφασής σου. Που δεν είναι μόνο πολιτικά, με τη συμβατική έννοια,
δεν είναι τεχνικά, δεν είναι ποσοτικά, δεν σταθμίζονται εύκολα.
Ποια είναι αυτά τα έσχατα κριτήρια; Τα συνόψισε κάποτε ο εθνικός μας ποιητής, ο Κωστής Παλαμάς, όταν έγραφε:
Χρωστάμε σ’ όσους ήλθαν, πέρασαν
θα ’ρθούνε, θα περάσουν,
Κριτές μας θα μας δικάσουν:
οι αγέννητοι και οι νεκροί!
Και πράγματι: όσο τότε πιο βαθιά ψάχνεις τις απαντήσεις μέσα σου, τόσο διαπιστώνεις, ότι δεν αναμετριέσαι πια μόνο με τη συνείδησή σου. Συναντιέσαι και αναμετριέσαι και με την Ιστορία!
Αυτό εξήγησε ο αείμνηστος Τάσσος Παπαδόπουλος, τον Απρίλιο του 2004, στο δραματικό διάγγελμά του, που αποτυπώθηκε έκτοτε βαθιά στη Μνήμη, στην Ψυχή, στο Υποσυνείδητό όλων μας:
Παρέλαβα κράτος, δεν θα παραδώσω… Κοινότητα!
Ανατρέχω σε ένα από τα πιο λαμπρά κείμενα- σύμβολα της Ελληνικής Πολιτιστικής Παράδοσης: Τον όρκο των Αρχαίων Αθηναίων Εφήβων, όταν ενηλικιώνονταν κι έπαιρναν για πρώτη φορά τον οπλισμό τους από την Πόλη, στην Ακρόπολη, στο Ιερό της Αγραύλου. Είναι το αξεπέραστο εκείνο:
την πατρίδα ουκ ελάσσω παραδώσω!
- « την Πατρίδα μου δεν θα την παραδώσω, δηλαδή, μικρότερη,
αλλά ισχυρότερη απ’ ό,τι την παρέλαβα»
Ήταν το ίδιο με εκείνο που είπε ο Τάσσος. Το είπε και το έκανε... Ίσως κάποια στιγμή, να ένιωσε πολύ μόνος… Αλλά κάθε στιγμή, γνώριζε ότι εξέφραζε τις καρδιές όλων των Ελλήνων. Και μίλαγε για λογαριασμό τους. Χώρια που μίλαγε για λογαριασμό «και των αγέννητων και των νεκρών»!
Επί των ημερών του η Κύπρος έγινε πλήρες μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Κάτι που δέκα-δεκαπέντε χρόνια πριν εθεωρείτο περίπου αδιανόητο. Γι’ αυτό δούλεψαν και όλοι οι Κύπριοι ηγέτες πριν απ’ αυτόν. Κι έτσι ξεπεράστηκαν εμπόδια ανυπέρβλητα. Κι όσοι προσπάθησαν το 2004 να «τιμωρήσουν» την Κύπρο για την αγέρωχη στάση του Προέδρου της και για την ετυμηγορία του λαού της, απέτυχαν, δεν τους πέρασε! Κι αυτό το πιστώνεται, ασφαλώς, ο Τάσσος…
Επί των ημερών του υπήρξε και μια ακόμα σημαντική εξέλιξη: Η Κύπρος ανακήρυξε την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη, την ΑΟΖ… Παρά τους εκβιασμούς και τις απειλές. Και σήμερα η Κύπρος έχει προχωρήσει σε συμφωνίες με γειτονικές παράκτιες χώρες και στην εκχώρηση αδειών έρευνας, ενώ βρίσκεται κοντά στην πλήρη εκμετάλλευση πολύτιμων κοιτασμάτων που βρέθηκαν στο μεταξύ.
Αυτή η μεγάλης έμπνευσης και αποφασιστικότητας πολιτική κίνηση είχε προετοιμαστεί πριν από την Προεδρία Τάσσου Παπαδόπουλου. Και συνεχίστηκε επάξια από την επόμενη Κυπριακή ηγεσία. Αλλά ο Τάσσος το αποφάσισε και το προχώρησε, χωρίς να πτοηθεί. Κι έτσι η μικρή Κύπρος, που ένα μέρος της βρίσκεται ακόμα υπό ξένη κατοχή, έδωσε μαθήματα υψηλής πολιτικής σε όλο τον Ελληνισμό. Κι απ’ αυτά αντλούμε πολύτιμα διδάγματα και παραδειγματιζόμαστε όλοι μας.
Ένας ακόμα συμβολισμός από τη σταδιοδρομία του Τάσσου Παπαδόπουλου:
Η Αξιοπρέπεια! Σε όλες τις εκδοχές της και σε όλες τις διαστάσεις της. Η ανθρώπινη αξιοπρέπειά του ως προσώπου. Η πολιτική αξιοπρέπεια του ως ηγέτη.
Και η εθνική αξιοπρέπεια που ακτινοβολούσε από ένα κράτος μικρό, μέσα στη δίνη μεγάλων παγκόσμιων ανταγωνισμών, κέρδιζε μάχες έναντι πολλών ισχυρών, χωρίς να πτοείται. Με μοναδική μαεστρία απέφευγε τις παγίδες που έστηναν στην Κυπριακή Δημοκρατία. Και με απλότητα τις γύριζε σε βάρος των εμπνευστών τους.
Γι’ αυτό και ο Τάσσος Παπαδόπουλος, όπως θα ’λεγε ο Απόστολος Πέτρος, «διήλθε ευεργετών» αυτόν τον αιματοβαμμένο τόπο. Και πάντα με αξιοπρέπεια!
Οι μεγάλοι, όταν είναι αληθινά μεγάλοι, είναι πρώτα απ’ όλα ασκημένοι στην αρετή της ταπεινοφροσύνης! Γιατί δυστυχώς, υπάρχουν φορές που κάποιοι μεθούν από την όποια επιτυχία τους. Μπερδεύουν την Αξιοπρέπεια με την Ύβρη. Μπερδεύουν την Υπερηφάνεια με την Αλαζονεία. Ο Τάσσος ποτέ δεν άφησε τον εαυτό του να πέσει σε αυτή την παγίδα. Μας δίδαξε ότι η Αξιοπρέπεια δεν είναι μόνο προσωπικό χάρισμα για εκείνον που την έχει.
Είναι και απαραίτητη πολιτική αρετή, για όσους χειρίζονται τις τύχες της χώρας τους. Είναι και εθνική επιταγή, για όσους λαούς θέλουν να ζήσουν ελεύθεροι.
--Επιμένω στην Αξιοπρέπεια, όχι απλώς γιατί είναι υψίστη αρετή και για τους λαούς και για τα πρόσωπα.
--Επιμένω στην αξιοπρέπεια, όχι μόνο για το προφανές: γιατί δεν υπάρχει Ελευθερία χωρίς Αξιοπρέπεια.
--Επιμένω στην Αξιοπρέπεια, διότι τις μέρες αυτές που δοκιμάζεται ο Ελληνισμός - και στην Ελλάδα και στην Κύπρο - είναι προτεραιότητα για όλους μας να ανακτήσουμε ως λαός την Αξιοπρέπειά μας. Δεν μπορούμε να ζούμε με δανεικά! Δεν μπορούμε να είμαστε εξαρτημένοι από την εκάστοτε «δόση» μας. Πρέπει να κάνουμε τα πάντα, για να σταθούμε ξανά στα πόδια μας. Και να πάρουμε τις τύχες μας στα χέρια μας.
Κάποιος είπε κάποτε: μην κλαίς τη μοίρα σου για τις αναποδιές που σού ’τυχαν… Μην κατηγορείς άλλους για τα δεινά που σε βρήκαν… Κοίταξε τα λάθη σου και διόρθωσέ τα. Στάσου στα πόδια σου και διάψευσε εκείνους που σε είχαν «τελειωμένο». Η καλύτερη «εκδίκηση» προς όσους σε ταπείνωσαν είναι να κερδίσεις τον θαυμασμό τους, χωρίς να χάσεις την Ελευθερία σου.
Αυτή είναι η Αξιοπρέπεια του αγωνιστή, που δεν υποκύπτει στη μοίρα, του ηγέτη που δεν πτοείται, που ξέρει να ελίσσεται, αλλά που δεν χάνει τον προορισμό του, δεν πέφτει σε παγίδες, που κλείνει τα αυτιά του στις Σειρήνες του λαϊκισμού, αλλά δεν παύει στιγμή να ακούει τη φωνή της συνείδησής του.
Αυτή την αξιοπρέπεια του ηγέτη που μπορεί στη σταδιοδρομία του να κάνει λάθη, αλλά πάντα μαθαίνει απ’ αυτά, ποτέ δεν φοβάται να τα παραδεχθεί, ποτέ δεν διστάζει να τα διορθώσει, και ποτέ δεν ξεχνά το Χρέος του.
Αυτή είναι η παρακαταθήκη Αξιοπρέπειας που μας άφησε ο Τάσσος Παπαδόπουλος.
Κι αυτή ειδικά είναι τόσο επίκαιρη, σήμερα που ο Ελληνισμός προσπαθεί να αντέξει στις δοκιμασίες του.
Όμως υπάρχει κι ένας ακόμα μεγάλος συμβολισμός από την διαδρομή του Τάσσου:
Η Ενότητα! Το ενωτικό μήνυμα που σε κάθε ευκαιρία εξέπεμπε! Το ενωτικό παράδειγμα που έδινε. Η πίστη στην Ενότητα του Ελληνισμού. Ασφαλώς ο Τάσσος, στην πολυκύμαντη πολιτική σταδιοδρομία του, δεν έκρυψε ποτέ την άποψή του. Έδωσε μάχες. Και δημιούργησε αναπόφευκτα αντιπάλους. Αλλά στις μεγάλες κρίσιμες στιγμές, δεν παρέλειπε να υπογραμμίζει τη σημασία της Ενότητας. Γιατί γνώριζε το προφανές, αυτό που ξέρουν οι πάντες: Ότι η Ενότητα πάντα αθροίζει τις δυνάμεις ενός έθνους. Ενώ ο διχασμός το αποδυναμώνει…
Κι ακόμα γνώριζε κάτι που το γνωρίζουν λίγοι: Ότι ειδικά στον Ελληνισμό, η Ενότητα δεν αθροίζει απλώς. Πολλαπλασιάζει!
Και δεν πολλαπλασιάζει απλώς, απελευθερώνει κυριολεκτικά τις δυνάμεις που κρύβει μέσα του ο Έλληνας. Κι έτσι σήμερα, η Μνήμη του Τάσσου Παπαδόπουλου μας ενώνει όλους.
Ενώνει την Κύπρο που τόσο την τίμησε με την Ελλάδα που τόση υπερηφάνεια της έδωσε.
Ενώνει όλους τους Κύπριους: συναγωνιστές του και αντιπάλους του.
Μας ενώνει όλους με τους συμβολισμούς που μας άφησε παρακαταθήκες:
Συμβολισμούς και μαθήματα ηγετικότητας,
Συμβολισμούς και μαθήματα ευθύνης
Συμβολισμούς πολιτικού θάρρους,
αποφασιστικότητας και αποτελεσματικότητας.
Συμβολισμούς Αξιοπρέπειας.
Και πάνω απ’ όλα, συμβολισμούς Ενότητας.
Οι μεγάλες αρετές του Ελληνισμού γίνονται δύναμη δημιουργική και ενισχύουν την ευρωστία μας, μόνον όταν υπάρχει ψυχή, Πίστη και Αγάπη προς την Πατρίδα. Αλλά προ παντός Ενότητα!
Ο Τάσσος Παπαδόπουλος πάνε τώρα τέσσερα χρόνια που δεν είναι πια ανάμεσά μας.
Ζει, όμως, και θα ζει πάντα μέσα μας, ως σύμβολο που δεν ξεθωριάζει:
Ως υπόμνηση Χρέους.
Ως φωνή Συνείδησης.
Ως μήνυμα ενότητας.
Ως παρακαταθήκη μεγαλοσύνης.
Αδέλφια μου Κύπριοι,
Οι άνθρωποι πεθαίνουν…
Αλλά η μεγαλοσύνη δεν πεθαίνει! Ενώνει τους αγέννητους και τους νεκρούς.
Γαλβανίζει τα Έθνη. Φρονηματίζει τους λαούς. Μπολιάζει το δένδρο της Ελευθερίας.
Γιατί Ελεύθερο φρόνημα δεν υπάρχει χωρίς ανθρώπινη μεγαλοσύνη.
Η μεγαλοσύνη δεν πεθαίνει. Τα σύμβολα δεν πεθαίνουν. Οι παρακαταθήκες που αφήνουν πίσω τους, ζουν και μας οδηγούν.
Στην οικογένειά του έχω να πω:
Ότι δεν σας χώρισε ο θάνατος από τον Τάσσο.
Σας ένωσε με όλο τον Ελληνισμό, που νιώθει τόσο υπερήφανος για εκείνον!
Στους Κύπριους αδελφούς μου έχω να πω:
Ότι ο ηγέτης που εσείς αναδείξατε, εσείς που όλοι σας πέρα και πάνω από ιδεολογίες και κόμματα, είστε όλοι αδέλφια μας, είμαστε όλοι αδέλφια.
Ο δικός σας ηγέτης μας έκανε όλους μας -και εδώ στην Κύπρο, και στην Ελλάδα και στην Ελληνική Διασπορά, παντού στον κόσμο- να νιώσουμε πιο δυνατοί, να πατήσουμε καλύτερα στα πόδια μας, να μη γονατίζουμε στα δύσκολα, να αγωνιζόμαστε «και μόνοι και μετά πολλών»…
Και στη σημερινή πολιτική ηγεσία του Ελληνισμού έχω απλώς να πω, ότι το φοβερό εκείνο:
«την πατρίδα ουκ ελάσσω παραδώσω…»δεν είναι μια ξεχασμένη αρχαία φράση, ένα αρχαίο απόφθεγμα, από τις χιλιάδες που αποκαλύπτουν οι αρχαιολόγοι μας κάθε χρόνο,
χαραγμένο σε σπασμένα μάρμαρα…
Είναι μια σκυτάλη χρέους που περνάει επί αιώνες!
Τελευταίος σκυταλοδρόμος ο Τάσσος Παπαδόπουλος.
Θα είναι ευλογία για τον Ελληνισμό, να ακολουθήσουν κι άλλοι...
Αιωνία του η μνήμη..."
